Prawo międzynarodowe i Ukraina, czyli jak ukarać agresora

źródło: AFP

Na Krymie podjęły działania świetnie wyposażone i uzbrojone jednostki wojskowe. Trudno uwierzyć, że to formacje „lokalnej samoobrony”. Na zdjęciu ogrodzenie bazy wojskowej w Pieriewalnoje

autor zdjęcia: Waldemar Kompała

źródło: Fotorzepa

Ireneusz C. Kamiński

źródło: AFP

1 marca Rada Federacji upoważniła Putina do podjęcia działań zbrojnych

Rosyjskie działania podjęte na Ukrainie dają się zakwalifikować jako naruszenie wielu norm prawa międzynarodowego. Powstaje jednak pytanie, co można zrobić, a więc, jakie kroki prawne i przed jakimi instytucjami są możliwe – pisze profesor.

Ireneusz C. Kamiński

W sprawach o wymiarze ponadpaństwowym są lub mogą powstać. Należy ich użyć nie tylko dlatego, że służyłoby to umiędzynarodowieniu wydarzeń na Ukrainie.

Dzisiejsze prawne rozumienie agresji ma źródła w pakcie Brianda-Kellogga z 1928 r., powojennych kartach Międzynarodowych Trybunałów Wojskowych (popularnie zwanych norymberskim i tokijskim) oraz Karcie Narodów Zjednoczonych. W art. VI pkt (a) Karty trybunału norymberskiego określono, że przywódcy Trzeciej Rzeszy podlegają odpowiedzialności karnej za zbrodnie przeciwko pokojowi (to pojęcie szersze niż zbrodnia agresji), rozumiane jako planowanie, przygotowywanie, rozpoczynanie i prowadzenie wojny napastniczej lub będącej pogwałceniem traktatów, porozumień lub gwarancji międzynarodowych.

Karta Narodów Zjednoczonych zobowiązuje natomiast państwa członkowskie do tego, by powstrzymały się od stosowania groźby i użycia siły przeciwko nietykalności terytorialnej i niepodległości innego kraju (art.  2 ust. 4). Użycie siły jest dopuszczalne tylko w samoobronie lub jako część mechanizmu zbiorowego bezpieczeństwa.

Dla odpowiedzialności prawnej jednostki podstawowe znaczenie ma statut Międzynarodowego Trybunału Karnego (MTK), który wszedł w życie 1 lipca 2002 r. Jego art. 5 wskazuje cztery kategorie zbrodni prawa międzynarodowego,...